Curso de lingua galega/Os determinantes/O artigo
Gramática |
Ir a: Exercicios sobre o artigo
Ir a:
Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico
A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega)
Un artigo é unha palabra que determina a un substantivo e nos indica o seu xénero (masculino ou feminino) e o seu número (singular ou plural).
Amosamos os artigos nos seguintes cadros:
singular | plural | |
---|---|---|
masculino | o | os |
feminino | a | as |
singular | plural | |
---|---|---|
masculino | un | uns |
feminino | unha | unhas |
A segunda forma do artigo
editarPara determinados casos, que se enumeran a seguir, pódese empregar na escrita a chamada "segunda forma do artigo" (lo, la, los, las) despois de certas palabras:
- mais, e mais: Xosé e mailo seu curmán
- por: ando pola rúa; fun polo camiño
- tras: hai un val tralo outeiro
- todos, todas: tódolos homes son iguais; xogo con tódolos nenos
- ambos, ambas: ámbolos sobriños son dun tempo
- entrambos, entrambas: fixérono entrámbalas dúas
En certos casos é obrigatorio separar o artigo e a palabra precedente cun guión:
- u: u-la moza?; u-los rapaces?
- formas verbais rematadas en -r ou -s agás participios: onte fun come-lo raxo; ve-lo mar dende a túa casa?
- pronomes persoais átonos nos, vos e lles cando van enclíticos (unidos ao verbo en posición final): déronlle-lo material aos traballadores; déuno-lo permiso para nos marchar de alí; arranxéivo-lo computador hai dúas horas
- pronomes persoais tónicos nós e vós cando van seguidos dun numeral: xa imos nó-los dous; vó-las dúas sodes coma irmás
Hai que ter en conta que cando todos/todas e ambos/ambas van diante dun nome é obrigatorio o artigo: Venden pantalóns de todas as (tódalas) clases / ambas as (ámbalas) parellas foron premiadas
A segunda forma do artigo só é de uso obrigatorio na escrita despois da preposición por (vai polo carreiro) e do adverbio u (u-lo libro?). En calquera caso, hai que ter en conta que a pronunciación oral recomendada é sempre a da segunda forma do artigo.
Contraccións
editarOs artigos definidos contraen con a, de, en, con, por e ca:
o | a | os | as | |
---|---|---|---|---|
a | ao (ó) | á | aos (ós) | ás |
de | do | da | dos | das |
en | no | na | nos | nas |
con | co | coa | cos | coas |
por | polo | pola | polos | polas |
ca | có | cá | cós | cás |
Os artigos indefinidos contraen con de, en e con do seguinte xeito:
un | unha | uns | unhas | |
---|---|---|---|---|
de | dun | dunha | duns | dunhas |
en | nun | nunha | nuns | nunhas |
con | cun | cunha | cuns | cunhas |
Vexamos algúns exemplos:
- Vou ao cine
- Estou coa miña nai
- Ela saíu da cociña
- Camiño pola rúa
- Xa estou na casa
- Eses coches son dunhas mulleres de Vigo
- Manolo marchou cuns amigos
- Vou saír nun intre
- Tes que collelo cun garfo
As contraccións do artigo con de e en mantéñense en todos os casos, mesmo con nomes de lugar que comezan por artigo. Así, escribiremos: Vivo na Coruña aínda que son do Barco. A solución "Vivo n'A Coruña aínda que son d'O Barco" é tamén posíbel.
No caso das contraccións de a con o (ao-ó) ou con os (aos-ós), sexa cal for a empregada na escrita, a única pronunciación correcta é [ɔ],[ɔs] (con o aberto).
Cómpre ter en conta
editarCando todos/todas e ambos/ambas van diante dun nome é obrigatorio o artigo:
- Vou comer algo de todos os (tódolos) xeitos
- Podes mercar peixe en todas as (tódalas) partes
- Vimos a ambos os (ámbolos) avós
Cando todos/todas van diante dun numeral cardinal non é obrigatorio o artigo, pero pódese empregar:
- Todos (tódolos) tres traballaron para arranxar a dínamo
Con frecuencia os nomes propios en galego son precedidos por artigo sen que isto traia consigo un uso pexorativo (despectivo).
É común emprega-lo artigo con:
- Os nomes de pía: a Maruxa, o Xoel, o Xacobe,... A Carme marchou a misa coa Maruxa.
- Os apelidos: o Ferrón, o Tato,...
- Os hipocorísticos: o Pancho, a Lola,...
- Os alcumes: o Carrapito, o Milhomes,...
- Algúns topónimos, hidrónimos,...: A Estrada, O Limia, O Salnés,...
Ir a: Curso de lingua galega ····· Hª do galego ····· Exercicios de morfosintaxe ····· Exercicios de ortografía ····· Exercicios de léxico
A Normativa oficial do galego (na wikipedia galega)
Ir a: Exercicios sobre o artigo