Euskara/Capítulo 12

Galilibro

MANUAL DE LINGUA VASCA (Índice orixinal)

modificar

Introdución: Presentación xeral do vasco e dos capítulos
Capítulo 01: Pronuncia / Demostrativos en singular / [Vocabulario (1)] / Artigo definido / Verbo "ser/estar" (1): [izan: "ser" (1)]
Capítulo 02: Verbo "ser/estar" (2): [izan: "ser" (2)] / [Pronomes interrogativos (0)] / [Vocabulario (2)] / Tradución da preposición "en" [(1)]
Capítulo 03: [Tradución da preposición "en" (2)] / Tradución da preposición "de" de pertenza (xenitivo inanimado) / [Vocabulario (3)] / Demostrativos en plural / Adxectivos [(1)]
Capítulo 04: [Adxectivos (2)] / Días / Meses / Números (1)
Capítulo 05: [Números (2)] / Expresar unha data (1)
Capítulo 06: [Expresar unha data (2)] / Tradución da preposición "con" / Tradución da preposición "de" de pertenza (xenitivo animado) / A hora (1)
Capítulo 07: [A hora (2)] / Pronomes posesivos [(1)]
Capítulo 08: [Pronomes posesivos (2)] / Pronomes interrogativos [(1)] / Fórmulas de cortesía [(1)] / Partes do corpo
Capítulo 09: A familia / Negación [partitivo en francés] / Verbo "haber/ter" [ukan] (1)
Capítulo 10: [Verbo "haber/ter" [ukan] (2)] / [Demostrativos co verbo ukan] / Verbos en euskara [(1)]
Capítulo 11: [Verbos en euskara (2)] / Verbo en pasado / Verbo en presente
Capítulo 12: Verbo en futuro / Nominalización
Capítulo 13: Algúns verbos importantes
Capítulo 14: Fórmulas de cortesía [(2)] / Dirección e procedencia / Facer preguntas
Capítulo 15: Formas perifrásticas (analíticas ou compostas) e sintéticas (simples) / Exemplos de formas sintéticas usadas habitualmente
Capítulo 16: Verbo "ser/estar" (3): [egon: "estar"] / Obxecto indirecto
Capítulo 17: Primeiro texto / [Tradución do primeiro texto]
Capítulo 18: Finalidade: expresar "para" + infinitivo / Segundo texto: Carrapuchiño vermello (1) / [Tradución do segundo texto (1)]
Capítulo 19: Segundo texto: Carrapuchiño vermello (2) / [Tradución do segundo texto (2)] / [Despedida]

Suplemento á versión orixinal

Verbo en futuro

Engádeselle -ko ó participio pasado agás se remata en -n, caso no que se lle engade -go.

etorriko dut: "eu virei"
gordeko dut: "agochareino"; "tapareino"

Nominalización

En euskara, tódolos verbos poden nominalizarse (que non é o caso o francés [pero si do galego, mediante a construción "o" + infinitivo]), é dicir, poden converterse en sustantivos.

Os que teñen o seu participio pasado rematado en -n substitúen o seu -n por un -te:

erran: "dicir" ("dito") > errate: "acto/acción/efecto de dicir", "o dicir", "o dito"

Os que teñen o seu participio pasado rematado en -tu ou -du transforman estas terminacións en -tze:

hartu > hartze: "acto/acción/efecto de coller", "o coller", "a colleita", "a recolección"

Os que teñen o seu participio pasado rematado en -i transfórmano en -te se este está precedido de -s-, de -z- ou de -tz-, pero convérnteno en -tze- no resto dos casos (por exmplo, cando está tras un -rr- ou un -l-):

ikusi > ikuste: "acto/acción/efecto de ver", "a vista", "a visión"
idatzi > idatzte > idatze: "acto/acción/efecto de escribir", "a escrita"
ibili > ibiltze: "acto/acción/efecto de irse", "a marcha", "a partida"

Para os verbos do grupo D, engádese case sempre -tze:

erre > erretze: "acto/acción/efecto de arder/fumar"

Nota: Xa que tódolos verbos vascos poden converterse en nomes (é dicir, nominalizarse), declínanse como o resto os nomes (mendi, etxe, ...)

A pregunta que pode xurdir é que para que pode servir isto. Pois ben, para dicir por exemplo "está prohibido fumar" se usa esta estrutura:

erretzea debekatua da: "o acto/acción/efecto de fumar está prohibido" ("fumar+o" + "prohibido" + "está")

Ir ó capítulo seguinte