Galilibro MANUAL DE LINGUA VASCA (Índice gramatical) modificar
  • Introdución : Presentación xeral do vasco e dos capítulos.
  • Tema 01: Pronuncia
  • Tema 02: Artigos
  • Tema 03: Demostrativos (singular e plural)
  • Tema 04: Pronomes (persoais e interrogativos); facer preguntas
  • Tema 05: Declinación: preposicións ("en", "de", "con"), partitivo e xenitivo-partitivo
  • Tema 06: Declinación: destino, dirección e procedencia
  • Tema 07: Verbos: auxiliares ("ser", "estar" e "haber/ter") e negación
  • Tema 08: Verbos: clasificación e verbos básicos
  • Tema 09: Conxugación verbal: tempos básicos (pasado, presente e futuro)
  • Tema 10: Conxugación verbal: formas analíticas e sintéticas
  • Tema 11: Conxugación verbal: nominalización (substantivación) e modo (finalidade)
  • Tema 12: Cortesía e expresións comúns
  • Tema 13: Vocabulario: os números e léxico básico
  • Tema 14: Vocabulario: o tempo (as horas, os días, os meses, as datas)
  • Tema 15: Vocabulario: o ser humano (as partes do corpo e a familia)
  • Tema 16: Dous textos e despedida

Suplemento á versión orixinal


Verbo "ser"

editar
naiz [ni] son [eu] verbo conxugado
zara [zu] es [ti] verbo conxugado
da [hura] é [el/ela] verbo conxugado
gara [gu] somos [nós] verbo conxugado
zarete [zuek] sodes [vós] verbo conxugado
dira [haiek] son [eles/elas] verbo conxugado

Para formar a oración negativa, colócase ez diante do verbo.

Cando se conxuga izan, debe engadirse o artigo ó substantivo. O verbo colócase ó final da oración cando é afirmativa, pero detrás do grupo nominal [o suxeito] na frase negativa:

  • gizona naiz: "[eu] son un rapaz"
  • ez naiz gizona: "[eu] non son un rapaz"


Verbo "estar"

editar

Como en galego, en euskara hai dous verbos distintos para "ser" e "estar": izan e egon. Xa vimos izan anteriormente, así que imos ver egon e os casos nos que se empregan un ou outro. O sistema funciona practicamente como en galego:

  • emprégase izan para un estado fundamental, normalmente permanente como no verbo "ser": fransesa naiz: "son francés"; haindia da: "é grande"
  • emprégase egon como o verbo "estar", para unha posición espacial ou un estado temporal: "estou na casa"


egon ("estar")
nago
zaude
da
gaude
zaudete
daute


O verbo "haber/ter"

editar

Ukan é o segundo dos verbos auxiliares usados en vasco. Ten dúas conxugacións diferentes segundo o complemento directo sexa singular ou plural.


Nota: debido a que cando se usa ukan se trata dun verbo transitivo (que ten un complemento directo), este complemento aparece sempre. Así, a tradución de dut non será "teño" senón "téñoo", e a tradución de ditugu non será "temos" senón "témolo" (ou co feminino ou plurais).

Suxeitos do verbo ukan

editar

Se o suxeito é un nome propio, engádese -(e)k ó final:

  • Mirentxuk; Clintonek
Mirentxuk etxe bat du: "Mirentxu ten unha casa"

Se o suxeito é un nome común, entón engádese -(a)k no singular e -(e)k no plural.

  • gizonak etxe bat du: "o home ten unha casa"
  • gizonek hiru etxe dituzte: "os homes teñen tres casas"


Ir ó tema seguinte