Euskara/Tema 07
Galilibro | MANUAL DE LINGUA VASCA (Índice gramatical) | modificar | ||
---|---|---|---|---|
|
Verbo "ser"
editarnaiz [ni] | son [eu] | verbo conxugado |
zara [zu] | es [ti] | verbo conxugado |
da [hura] | é [el/ela] | verbo conxugado |
gara [gu] | somos [nós] | verbo conxugado |
zarete [zuek] | sodes [vós] | verbo conxugado |
dira [haiek] | son [eles/elas] | verbo conxugado |
Para formar a oración negativa, colócase ez diante do verbo.
Cando se conxuga izan, debe engadirse o artigo ó substantivo. O verbo colócase ó final da oración cando é afirmativa, pero detrás do grupo nominal [o suxeito] na frase negativa:
- gizona naiz: "[eu] son un rapaz"
- ez naiz gizona: "[eu] non son un rapaz"
Verbo "estar"
editarComo en galego, en euskara hai dous verbos distintos para "ser" e "estar": izan e egon. Xa vimos izan anteriormente, así que imos ver egon e os casos nos que se empregan un ou outro. O sistema funciona practicamente como en galego:
- emprégase izan para un estado fundamental, normalmente permanente como no verbo "ser": fransesa naiz: "son francés"; haindia da: "é grande"
- emprégase egon como o verbo "estar", para unha posición espacial ou un estado temporal: "estou na casa"
egon ("estar") |
nago zaude da gaude zaudete daute |
O verbo "haber/ter"
editarUkan é o segundo dos verbos auxiliares usados en vasco. Ten dúas conxugacións diferentes segundo o complemento directo sexa singular ou plural.
Nota: debido a que cando se usa ukan se trata dun verbo transitivo (que ten un complemento directo), este complemento aparece sempre. Así, a tradución de dut non será "teño" senón "téñoo", e a tradución de ditugu non será "temos" senón "témolo" (ou co feminino ou plurais).
Suxeitos do verbo ukan
editarSe o suxeito é un nome propio, engádese -(e)k ó final:
- Mirentxuk; Clintonek
- Mirentxuk etxe bat du: "Mirentxu ten unha casa"
Se o suxeito é un nome común, entón engádese -(a)k no singular e -(e)k no plural.
- gizonak etxe bat du: "o home ten unha casa"
- gizonek hiru etxe dituzte: "os homes teñen tres casas"