Perífrases verbais/Perífrase e locución verbal

Perífrase verbal versus locución verbal

Definimos as locucións verbais como aquel conxunto de palabras que, sendo cando menos unha un verbo, están tan estreitísimamente vencelladas que sintacticamente o conxunto resultante no eixo sintagmático non é xamais segmentable, e constitúe todo el o núcleo verbal do predicado.

Considerando a anterior definición xa se poden albiscar algunhas das diferencias fundamentais entre perífrase verbal e locución verbal:

1. Na locución o engadido ó verbo pode ser outro verbo ou calquera outro elemento gramatical (darémosllo a entender ás túas inimizades ante teredes en conta as medidas do xastre)
2. Na locución non hai ningunha posibilidade de segmentación sintáctica, toda ela constitúe o núcleo verbal do predicado, mentres que na perífrase sempre se pode proceder á segmentación do verbo auxiliar e do auxiliado, sendo o auxiliar o que concorda co suxeito e porta as nocións gramaticais, e sendo o auxiliado o que achega o significado léxico e como indicamos no apartado anterior, interrelaciona semanticamente con suxeito e complementos.
3. As perífrases, ademais de segmentables, permiten a conmutación do verbo auxiliado por calquera elemento con significado diferente da súa mesma clase de palabra. É o fenómeno denominado conmutación léxica¹, o cal nas locucións non é posible.
4. Na locución o significado é novo: Non soen aparecer nin o significado do verbo nin o do engadido (que pode ser outro verbo). Ademais non existen modificacións aspectuais, nin modais, nin temporais, nin estilísticas por parte de verbo auxiliar ningún. Véxase a diferencia entre botar a perder algo que significa ‘estragar’ e botarse a chorar (mantense o significado léxico de ‘chorar’).
5. O primeiro verbo (de haber dous) é nas locucións o que selecciona o suxeito e os complementos, nas perífrases, como vimos no apartado anterior, é o segundo verbo.

Exemplos de locucións verbais: Dar por sentado, dar por suposto, botarse de ver, botar a perder, dar a coñecer, dar a entender, dar que falar,...

---

1. Á conmutación léxica opónselle a conmutación estructural consistente en substituír unha palabra ou secuencia por outras que sendo equivalentes funcionalmente pertencen a outra categoría gramatical (por exemplo: un sintagma preposicional substituído por un adverbio).