A transposición editar
Falamos de transposición de vocábulos cando palabras que pertencen a unha clase determinada pasan a actuar na fala coma se pertencesen a outra:
- Enviei o comentado (participio).
- Non me digas nunca (adverbio)
A transposición (translación para Tesniere) pode supor tanto substantivación como adxectivación ou adverbialización. Polo que respecta á substantivación, a clase de palabra máis propensa á hora de sufrila é o adxectivo. Nomes como xove, vello, ancián ou amigo resultan difíciles de adscribir a unha clase se non se repara en se actúan -seguindo a terminoloxía de Jespersen- como elementos de rango primario ou secundario. Algo semellante ocorre cos adxectivos derivados cos sufixos en -ol, -al, -ar, -nte, -ista,...: Os intelectuais españois (Obsérvese que se o núcleo da frase nominal é intelectuais a significación non é a mesma ca se é españois).
Hai, polo tanto, distintos tipos de substantivación que poderiamos clasificar da seguinte forma:
- FORMAL: O elemento substantivado toma trazos formais do substantivo e o seu valor semántico denotativo: Os saberes, o si, os contras,...
- FUNCIONAL: O elemento substantivado unicamente exerce función sintáctica propia de substantivo, mantendo o seu valor predicativo: o negro non me gusta.
- LEXICALIZADA: O elemento substantivado incorpórase ó léxico da lingua como substantivo: puro (cigarro puro)
- OCASIONAL: O elemento sofre o cambio de categoría nun determinado contexto, pero non pasa deses límites: Hai que resolve-lo difícil.
Como vemos, a substantivación non é unicamente un proceso sintáctico. O cambio de categoría pode orixinar un deslizamento semántico desde a predicación propia do adxectivo á denotación característica do substantivo.
A fórmula principal de transposición á clase de palabra substantivo da nosa lingua é a anteposición do artigo ó adxectivo: Falo do celludo, non do covarde
Da mesma maneira que adxectivos poden chegar a selo sintáctica e semanticamente, outras palabras -substantivos sobre todo- poden pasar á categoría adxectiva. E o que denominamos adxectivación. Tamén neste caso poden aparecer vocábulos lexicalizados como rosa ou laranxa. A adverbialización atinxe especialmente ós adxectivos (pasámolo fatal), pero tamén o uso adverbial de substantivos é moi frecuente: Virá venres