Formación e orientación laboral/O sistema da Seguridade Social. Obrigas

Formación e orientación laboral
← Volver a A negociación colectiva	O sistema da Seguridade Social. Obrigas	Seguir con Prestación por desemprego →

O Estado español garante un réxime público de Seguridade Social para todos os cidadáns coa finalidade de protexelos ante diferentes tipos de continxencias. A súa finalidade, que deriva do dereito constitucional de todos os españois á Seguridade Social ─artigo 41 da Constitución─, é proporcionar prestacións que atenúen as consecuencias que derivan de diferentes situacións: padecer enfermidades ou accidentes, sufrir unha incapacidade temporal, quedar sen emprego, ter cargas familiares, estar viúvo, orfo, etc.

As continxencias clasifícanse en dous tipos: comúns e profesionais.

Para os efectos das prestacións, existen dúas modalidades diferentes no sistema da Seguridade Social: a modalidade contributiva e a non contributiva.

A principal norma reguladora do sistema da Seguridade Social é o Real Decreto Lexislativo 1/1994, do 20 de xuño, que aproba o Texto Refundido da Lei Xeral de Seguridade Social, que foi globalmente reformada coa Lei 40/2007, do 4 de decembro, de Medidas en materia de Seguridade Social. Esta supuxo unha reforma importante no ámbito das prestacións de incapacidade temporal e permanente. O Real Decreto 2127/2008, do 26 de decembro, revaloriza as pensións do sistema e outras prestacións para o 2009 e a Lei 2/2008, do 23 de decembro, de Presupostos Xerais do Estado para o ano 2009, introduce modificacións na Lei Xeral de Seguridade Social nas Disposicións Final terceira e Adicional sexta.

Cómpre lembrar que o 11 de xullo de 2007 aprobouse a Lei 20/2007 do Estatuto do Traballo Autónomo, na que se indica o alcance da acción protectora deste colectivo: asistencia sanitaria en casos de maternidade, enfermidade común ou profesional, prestacións económicas en situacións de incapacidade temporal, risco durante o embarazo, paternidade, etc.

Modalidades

Modalidade contributiva

Esta modalidade esténdese a todos os españois residentes en España e a estranxeiros que residan ou se atopen legalmente no país, sempre que leven a cabo a súa actividade en territorio nacional por conta propia ou autónomos, por conta allea, sexan socios traballadores de cooperativas de traballo asociado, estudantes ou funcionarios públicos, civís ou militares. Non obstante, para ter dereito ás prestacións, tense que cotizar durante un determinado prazo á Seguridade Social: a isto denomínaselle período de carencia.

Os traballadores incluídos nesta modalidade encádranse, pola súa vez, nalgún dos réximes que integra a Seguridade Social:

• xeral

Traballadores por conta allea non incluídos en ningún réxime especial.

• ou algún dos especiais.

Traballadores adicados a actividades agrícolas, forestais e pecuarias. Traballadores do mar. Traballadores por conta propia ou autónomos (Réxime Especial do Traballador Autónomo). Empregados do fogar. Funcionarios civís, públicos e militares. Estudantes. E outras ocupacións que así considere o Ministerio de Traballo.

Modalidade non contributiva

Encadra a todos os españois residentes en territorio nacional que non cotizaron nunca ou o fixeron de forma insuficiente e carecen, ademais, de recursos económicos. Teñen natureza non contributiva: as prestacións e servizos de asistencia sanitaria, así coma os correspondentes aos servizos sociais salvo nos casos que deriven de accidentes de traballo ou enfermidades profesionais, as pensións non contributivas por xubilación e invalidez e as prestacións familiares que están reguladas no Capítulo IX da Lei Xeral da Seguridade Social.

Obrigas

As principais obrigas no réxime xeral da Seguridade Social son as relativas á cotización, á recadación de cotas e ás altas, baixas e variación de datos. Lémbrese, non obstante, que hai traballadores que están excluídos do sistema:

• Traballadores que desenvolvan unha actividade profesional encadrada nalgún dos réximes especiais (estudantes, traballadores do mar, empregados do fogar, traballadores agropecuarios, etc.).
• O cónxuxe, descendentes, ascendentes e demais parentes do empresario por consanguinidade ou afinidade, ata segundo grao que convivan co empresario e sempre e cando non se demostre a condición de asalariados.
• Persoal que executa traballos amigables, benévolos ou de boa veciñanza.
• Aqueles traballadores por conta allea cuxa xornada ou retribución poida considerarse marxinal e non constitutiva de medio fundamental de vida.

Os dous suxeitos sometidos á obriga de cotizar son o traballador e mailo empresario. Non obstante, debemos ter en conta que a Lei Xeral da Seguridade Social establece que é o empresario o suxeito responsable do cumprimento desta obriga ingresando as achegas propias e as dos seus traballadores na súa totalidade.

Obrigas do traballador

Na modalidade contributiva, toda persoa incluída no campo de aplicación do sistema está obrigada a cotizar. Esta obrigatoriedade, recollida no artigo 15 da Lei Xeral da Seguridade Social, tradúcese no caso do traballador por conta allea, por exemplo, en que o empresario lle retén na súa nómina as cantidades que corresponde achegar.

Esta obriga nace dende o momento en que se inicia a actividade e finaliza co cesamento do traballo. Ademais, perdura mentres dura a actividade laboral, mesmo en situacións coma a incapacidade temporal, maternidade, paternidade, risco durante o embarazo e durante a lactación natural.

Así mesmo, o traballador ten que comunicar á empresa calquera variación de datos relativos á súa identificación persoal ou laboral, xa que o empresario está obrigado a comunicar estes cambios á Seguridade Social.

Obrigas do empresario

Por unha banda, a empresa, previamente á iniciación da súa actividade, ten que inscribirse como organización que vai contratar traballadores na Tesouraría Xeral da Seguridade Social (TXSS). Deste xeito, a Seguridade Social asígnalle un número único á empresa, que é considerado o primeiro e principal código de conta de cotización.

Por outra banda, todo traballador incluído no ámbito de aplicación do Sistema da Seguridade Social debe afiliarse, se ben a realización deste trámite oficial é obriga do empresario respecto aos traballadores que ingresen ao seu servizo, antes de comezaren a prestar servizos, e que non estean afiliados.

A tramitación de alta, baixa e calquera variación dos datos dos traballadores corresponde á empresa, que ten entre as súas obrigas:

• Inscrición da empresa (TA/6), así como a alta, baixa e variación de datos da conta de cotización (TA/7).
• Afiliación do traballador no réxime que corresponda (TA. 1).
• Alta, baixa e variación dos datos do traballador (TA. 2/s).
• Ingreso de cotas a través dos documentos de cotización: boletín de cotización (TC-1) e relación nominal dos traballadores (TC-2).

O empresario está obrigado a ingresar tanto as retencións practicadas do IRPF en Facenda, como as cotas relativas á Seguridade Social cubrindo o TC-1 no réxime xeral. A forma de proceder ao cálculo desta cota por cada traballador, salvo nos casos nos que os traballadores pertenzan aos colectivos de artistas, profesionais taurinos ou representantes de comercio, é aplicando uns tipos concretos ás bases de cotización calculadas, tal e como se pode apreciar na seguinte táboa:

Cotización empresarial polo traballador
Concepto	Tipo aplicable	Base de cotización
Continxencias comúns	23'60%	BCCC
Desemprego: tipo xeral	5'50%	BCCP
Desemprego: contrato de duración determinada a tempo completo	6'70%
Desemprego: contrato de duración determinada a tempo parcial	7'70%
Formación profesional	0'60%
FOGASA	0'20%

Nos casos de incapacidade temporal (IT) ou os de invalidez, morte e supervivencia (IMS) aplícanse á BCCP os tipos indicados na Disposición Final 13° da Lei 2/2008, do 23 de decembro, de Presupostos Xerais do Estado para 2009.

Os tipos aplicables ás horas extraordinarias son do 23'60% no caso das comúns e do 12% no caso das horas extraordinarias por forza maior.

Réxime especial de traballadores autónomos

O traballador por conta propia ten a obriga de comunicar a súa afiliación, alta, baixa e variación de datos ao Réxime Especial de Traballadores Autónomos da Seguridade Social igual que se se tratase doutro traballador. É dicir, están entre as súas obrigas:

• Darse de alta no RETA (TA.0521/1), comunicar a baixa ou calquera variación de datos á Seguridade Social e cotizar.
• Ao contratar traballadores:
  • Inscrición da empresa (TA/6).
  • Alta, baixa e variación de datos.

Unha diferenza importante a ter en conta no que á cotización se refire é que as súas achegas se fixan en función dunha contía elixida polo traballador autónomo entre un mínimo e un máximo. Para o ano 2010 son as seguintes:

Réxime especial de traballadores autónomos do 2010
Base mínima	841'80 €
Base máxima	3.198'00 €
Base mínima para maiores de 49 anos	907'50 €
Base máxima para maiores de 49 anos	1.665'90 €
Tipo aplicable con opción a incapacidade temporal	29'80%
Tipo aplicable sen opción a incapacidade temporal	26'50%

O tipo aplicable para accidentes de traballo e enfermidades profesionais (con incapacidade temporal) está establecido nas tarifas de primas, que poden verse na Disposición Adicional 4ª da Lei 42/2006, do 28 de decembro, en redacción dada pola Disposición Final 13ª da lei 2/2008 do 23 de decembro.

Galicia

Renda de Inclusión Social de Galicia

A Renda de Inclusión Social de Galicia (RISGA) é unha prestación social de carácter periódico destinada a garantir recursos económicos de subsistencia a quen careza deles, mediante un proxecto personalizado de inserción que, partindo das necesidades e características de cada caso, procure a autonomía persoal, familiar e económica do beneficiario, e acade a súa integración social e laboral.

Pódese atopar máis información no sitio web da Xunta de Galicia.

Notas

Formación e orientación laboral
← Volver a A negociación colectiva	O sistema da Seguridade Social. Obrigas	Seguir con Prestación por desemprego →