Persoal/Os pronomes galegos

Organízanse en dúas series: tónicas e átonas; os átonos presupoñen a presenza doutro signo, o verbo, non aparecen nunca illados mentres que os tónicos son autónomos. E existen, aínda que non en tódolos casos, formas diferenciadas segundo a persoa, o número, o xénero e a función.

Polo que respecta a estas categorías gramaticais imos facer algunhas precisións:

• Polo que se refire á categoría gramatical número hai que ter en conta que o plural non representa a suma dos singulares respectivos ("nós" non é a suma de "eu" + "eu" + "eu", e o mesmo ocorre con "vós").

• Con respecto ó xénero compre ter en conta que só se manifesta nalgunhas formas da terceira persoa e nos plurais inclusivos da primeira e segunda.

• Podemos poñela función en relación coa categoría caso. En galego só precisamos botar man desta categoría para dar conta da oposición que existe entre as unidades pertencentes a este paradigma.

Existen polo menos catro contidos de caso:

• Nominativo: "eu", "nós" ("nosoutros")...
• Acusativo: "me", "nos"...
• Dativo: "me", "a min", "nos"...
• Ablativo: "min", "comigo", "nós"...

• As persoas son definidas en termos tradicionais segundo fagan referencia á persoa que fala (eu, me...), á persoa á que se lle fala (ti, te...) e á persoa, ou cousa, da que se fala (el, se...):

• Segundo Benveniste a oposición entre os tres termos que forman a categoría persoa establécese do seguinte xeito: correlación de personalidade (que opón 1 e 2 persoas a 3) e correlación de subxectividade (que opón 1 a 2 persoa). Se se produce neutralización no plano da personalidade a 3ª persoa pasa a se-lo termo non marcado e convértese nun arquimorfema de persoa ("véndense coches"); tamén se pode suspende-la oposición no plano da subxectividade, neste caso o arquimorfema de subxectividade vai se-la segunda persoa ("Sempre que saes á compra atópaste co I. V. E").

• Segundo Schemilely na terceira persoa (ou non persoa) debe diferenciarse entre persoa nula e terceira persoa segundo se refira ou non a entidades animadas ("Dimo rápido"/"El non vén").