Novela/As formas do épico

O primeiro criterio que podemos empregar para atender ás formas do épico permítenos diferenciar entre aquelas que aparecen en verso ou en prosa.

As formas en verso

Epopeia

Forma literaria propia da antigüidade, composta en verso para ser recitada, a cal presenta un mundo mítico-heroico situado nun pasado ideal ou absoluto.

A súa temática procede do mito e da lenda heroica, as súas figuras son como deuses contaminados de humanidade; primeiro existiron por fantasía popular. Presentan as seguintes características:

• O heroe será figura nacional mítica ou histórica.
• A historia tratará sobre fazañas heroicas.
• O estilo será elevado e solemne.
• A acción mesturará elementos e seres humanos e sobrenaturais.
• O narrador intentará ser obxectivo (sen comentarios nin valoracións).

Cun certo grao de acumulación preséntanse acumulativamente episodios sen estructuración lóxica; as figuras non están individualizadas, son tipos literarios cargados de temperamentos e cosmovisións distintas (reis, conselleiros, amigos, fieis vasalos, compañeiras, agoireiros,...) con características humanas esenciais á época (mínima caracterización psicolóxica) sen evolucionar, con capacidade de loita, pero predestinados a un final.

Estamos ante un espacio e un tempo concreto e coñecido: mundo da época con elementos reais e fantásticos, con perigos coñecidos e fenómenos inexplicables, aconteceres dun pasado con vixencia de presente.

O narrador preséntase, visible, como sobrio observador omnisciente e inxenuo, renunciando á reflexión, á ironía.

Poema épico

O seu significado orixinal en grego é o de narración. A poesía épica relata fazañas de heroes de xeito formalmente maxestoso e lento. Soe comezar cunha invocación a divindades para logo continuar co asunto nuclear sen abandonar a descrición contextual e de personaxes históricos ou lendarios. É frecuente que no asunto do poema interveña o sobrenatural e marabilloso.

Romance

é un xénero narrativo que emprega formas versificadas para contar unha historia. As súas orixes remóntanse á idade media e dúas teorías diferentes tratan de explica-lo seu nacemento. Menéndez pidal fainos derivar directamente dos cantares de xesta. Outros estudiosos propoñen un nacemento independente. A narración é máis rápida ca nos poemas épicos e con máis elementos líricos e diálogo.

as formas en prosa

Novela

A novela é o reino da liberdade de contido e de forma: xénero proteico e aberto, tamén o máis cultivado e metamorfoseado con problemas de límite con outras formas verbais ou non verbais: ensaio, reportaxe, cine, collage,... Do dito, debe quedar claro que a novela é inesgotable en posibilidades, proteica en formas, presenta moi variados puntos de vista e é incansable na súa capacidade de suxestión e interpretación do mundo. Clasificar este xénero suporía amplitude, pois ademais os criterios de clasificación son moi diversos:

1. Polo ton que mantén a obra, fálase de novela satírica, humorística, didáctica...
2. Pola forma: autobiográfica, epistolar, dialogada,...
3. Segundo ó público ó que chegue e o modo de distribución fálase de novela trivial, folletín, bestséller...
4. Atendendo ó contido, as novelas poden ser:
   1. de aventuras: Nela predomina o interese pola acción. Relata sucesos extraordinarios, accións perigosas, e emocionantes, xeralmente nun escenario insólito ou exótico.
   2. bizantina: narra viaxes nos cales se suceden aventuras complicadas, separacións e encontros de personaxes, recoñecementos casuais, cun ton de sucesos extraordinarios.
   3. costumista: Describe as formas de vida cotiá dun grupo social: costumes, personaxes típicos...
   4. histórica: Reflicte máis ou menos fielmente o ambiente, os caracteres, os acontecementos dunha época histórica, mesturando a ficción coa acontecementos históricos.
   5. pastoril: De forma convencional e artificiosa, reflicte a vida, idealizada e irreal, duns pastores, que pasan as súas horas nunha paisaxe tópica.
   6. picaresca: Con forma autobiográfica, un narrador protagonista de orixe dubidosa relata a súa vida de adversidades, nun desexo continuo de saír da miseria.
   7. social: Diminúe no posible a descrición de vidas individuais, substituíndoas por unha colectividade. A súa actitude é crítica, con afán de denunciar situacións, ambientes e modos de vida dun grupo.

Hai que engadir a esta lista a novela realista, naturalista, existencial, psicolóxica, policíaca, de tese,...

1. 1. de cabalerías: A que conta xestas dos cabaleiros andantes.
   2. de ciencia ficción: A que, inspirįndose nos progresos da técnica, narra cousas extraordinarias do futuro.
   3. policíaca: A que se basea nun crime e no seu esclarecemento.

Fábula

É un xénero literario breve e condensado. A narración esquematizada nas súas liñas fundamentais caracterízase porque vexetais ou animais son, a maioría das veces, seres humanizados que falan, reflexo dos vicios ou das virtudes humanas. Os mestres da fábula clásica foron esopo e fedro.

Apólogo e parábola

Constitúen as especies máis antigas do conto e son peculiares da narrativa oriental. O apólogo é a exemplificación dunha verdade moral, introducida nun conxunto maior. A parábola é un conto de carácter alegórico, destacando as do novo testamento. Ambas teñen intención moralizante.